شناخت ، پیشگیری و درمان سنگ کلیه!
سنگ های کلیه هنگامی ایجاد می شوند که تعادل طبیعی بین آب و مواد معدنی در بدن بر هم بخورد. البته بر هم خوردن تعادل حالت های گوناگونی دارد و به همین دلیل هم سنگ های ایجاد شده با هم تفاوت های زیادی دارند. عوامل مختلفی هستند که می توانندن این تعادل را بر هم بزنند از جمله بیماری های مزمن و عادت های تغذیه ای فرد. دفع سنگ های کلیوی از بیماری هایی است که ناگهان خود را نشان می دهد و هر کس سابقه آن را داشته از دردهایش به شدت شکایت می کند. تصور اینکه از دستگاهی که همیشه تنها مایع دفع می کرده، سنگ بخواهد دفع شود. واقعا دشوار است. اصلا این سنگ ها از کجا می آیند و درمان شان چیست؟ آیا می توان جلوی تشکیل آنها را گرفت؟ پاسخ تمام این پرسش ها را در این مطلب بخوانید.
سنگ کلیه چیست؟
به طور کلی کلیه ها مانند فیلتر یا آبکش عمل می کنند و ادرار هنگام رد شدن از آنها مواد مفیدش را از طریق آنها به جریان خون می ریزد و مواد مضر، سموم و مواد دفعی به سمت خارج بدن هدایت می شوند، اما گاهی شرایط کمی پیچیده می شود و املاح و مواد معدنی در مجاری ادراری به هم متصل شده و به تدریج ساختار بزرگ و بزرگ تری پدید می آورند و به این ترتیب سنگ های کوچک شکل می گیرند.
اندازه سنگ ها چقدر است؟
اندازه سنگ ها می تواند از یک بلور شکر تا یک توپ پینگ پونگ متغیر باشد اما معمولا بعد از تشکیل احساس نمی شوند مگر اینکه مجرای ادرار مسدود و درد ایجاد کنند.
علائم ایجاد سنگ کلیه چیست؟
سنگ های کوچک ممکن است بدون ایجاد هیچ نشانه ای از مجاری ادراری عبور کنند و دفع شوند، اگر سنگ کلیه در طول مجرای ادراری به حرکت بیفتد، ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:
– درد شدید پشت، پهلو یا کشاله ران
– تکرر ادرار یا ادرار کردن دردناک
– وجود خون در ادرار
– تهوع و استفراغ
آیا ممکن است علائم با بیماری دیگری اشتباه گرفته شود؟
اگر به طور ناگهانی درد شدیدی را در پشت یا پهلویتان حس کردید، بهتر است هر چه سریعتر به اورژانس مراجعه کنید. البته دردهای ناحیه شکم با عوامل مختلفی می تواند مرتبط باشد مثلا آپاندیسیت و بارداری خارج از رحمی. البته دفع ادرار دردناک در بسیاری از مواقع نشانه عفونت ادراری است.
تشخیص سنگ ادراری
سنگ های کلیوی معمولا به ندرت قبل از آنکه کاملا تشکیل شوند اثری از خود نشان می دهند. درد هنگام دفع سنگ چنان شدید و غیر قابل تحمل است که بیمار خودش ترجیح می دهد به بیمارستان برود. در بیماذستان با روش های سی تی اسکن، عکس برداری با اشعه ایکس، سونوگرافی و تست ادرار، ترکیب سنگ و وضعیت آن را تشخیص می دهند.
مراقبت در خانه
اگر سنگ کلیه فردی کوچک باشد، پزشک متخصص برای فرد دچار عارضه داروهای لازم را تجویز می کند که سنگ به مرور دفع شود، در این مدت پزشک از بیمارش می خواهد که به میزان کافی آب بنوشد؛ حدود ۸-۱۰لیوان.
چه سنگ هایی خودشان دفع می شوند؟
هر چه سنگ کوچک تر باشد با احتمال بیشتری خودش دفع می شود، اگر سنگ از یک میلی متر کوچک تر باشد به احتمال ۹۰درصد بدون اینکه با مجاری ادراری درگیر شود از بدن بیرون می رود. اگر سنگ بین ۵-۱۰ میلی متر باشد ۵۰ درصد احتمال دارد که خودش دفع شود و اگر سنگ خیلی بزرگ باشد، دیگر خودش دفع نمی شود و باید درمان های پزشکی را به کار برد.
برای دفع سنگ کلیه از چه روش های درمانی استفاده می شود؟
– داروها: داروهای مختلفی برای خارج سازی سنگ کلیه از بدن وجود دارند مثلا آلفا بلاکرها که دیواره حالب را شل می کنند و به این ترتیب مسیر عبور سنگ عریض تر شده و سنگ راحت تر در مجرای ادراری حرکت می کند.
– فیزیوتراپی به روش موج شوک از خارج بدن (ESWL): یکی از مهم ترین و معمل ترین روش های درمان سنگ کلیه استفاده از موج شوک است. در این روش امواج ضربه ای پرانرژی سبب شکستن سنگ کلیه به اجزای کوچک تر شده و این اجزای کوچک می توانند به راحتی از مجاری ادراری رد شوند. از عوارض این روش می توان به خونریزی، کبودی یا درد بعد از جلسه درمانی اشاره کرد.
– یوروتروسکوپی: اگر سنگی تشکیل و به سمت خارج بدن شروع به حرکت کند و به مثانه نزدیک شود، رایج ترین روش موجود استفاده از یوروتروسکوپی است. در این روش لوله نازکی وارد مجرای ادراری شده و به محل سنگ می رسد. جراح با این روش می تواند سنگ را بشکند و تکه های ان را از بدن بیمارش خارج سازد. خوبی این روش این است که هیچ جراحتی را به بدن بیمار وارد نمی کند، البته در مواردی که سنگ خیلی بزرگ است به ناچار باید بیمار را جراحی کنیم.
تجزیه شیمیایی سنگ کلیه
به محض اینکه سنگ کلیه از بدن بیمار دفع یا با روش های جراحی خارج شد، پزشک متخصص برای اینکه بفهمد این سنگ از چه موادی تشکیل شده، آن را آزمایش می کند. ۸۰درصد سنگ های کلیه کلسیمی اند و بقیه بیشتر اسید اوریکی یا سیستئینی هستند. تنها با یک آزمایش شیمیایی می توان جنس سنگ را تشخیص داد، بعد از آماده شدن نتیجه پزشک برای پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ اقدام ها و دستورهای لازم را می دهد.
عوامل خطر تشکیل دهنده سنگ کلیه
– عوامل خطر قابل کنترل: به اندازه کافی آب بنوشید زیرا کم مصرف کردن آب مهم ترین دلیل ایجاد سنگ های کلیوی است. رژیم غذایی هم در ایجاد سنگ ها نقش مهمی ایفا می کند؛ خوردن غذاهای با پروتئین، سدیم و اگزالات فراوان مثلا شکلات و سبزی های دارای برگ سبز تیره می تواند خطر ایجاد سنگ کلیه را در برخی افراد بیشتر کند. اضافه وزن و استفاده مداوم از برخی داروها هم در ایجاد سنگ کلیه موثر هستند.
– عوامل خطر غیرقابل کنترل: احتمال بیشتری وجود دارد که مردها در سنین بعد از ۴۰ سالگی و زن ها در سنین بعد از ۵۰ سالگی دچار بیماری سنگ کلیه می شوند. برخی بیماری های به خصوص از قبیل فشارخون بالا، نقرس یا عفونت مجاری ادراری هم می توانند فرد را در معرض خطر ابتلا به بیماری سنگ کلیه قرار دهند. اگر سعی به درمان چنین بیماری هایی داشته باشید، می توانید از خطر ایجاد سنگ کلیه هم در امان بمانید.
پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه
اگر سابقه دچار شدن به سنگ کلیه را داشته اید، پزشک معالج تان ممکن است توصیه کند که مثل افراد عادی نمک و سدیم مصرف نکنید، زیرا این مواد سبب ورود کلسیم بیشتری به ادرار می شوند. همچنین ممکن است از شما بخواهد از خوردن غذاهایی که اگزالات زیادی دارند( شکلات، چای سیاه، حبوبات، توت ها، سبزی های برگ شبز، پرتقال و…) پرهیز کنید. بهترین و ساده ترین راه پیشگیری از سنگ های کلیوی نوشیدن آب به مقدار کافی است.
شیر منبع کلسیم است، با این حساب نباید شیر بخوریم؟
خیر، این طور نیست. یادتان باشد مصرف فراورده های لبنی که سرشار از کلسیم هستند، تاثیر چندانی بر تشکیل سنگ های کلیوی نداردند. در واقع مصرف متعادل فراورده های لبنی می تواند در کاهش خطر تشکیل سنگ های کلیوی نقش بسزایی داشته باشد، البته این اصل در رابطه با «مکمل های کلسیم»صادق نیست.
چای سبز از تشکیل سنگ کلیوی جلوگیری می کند
محققان معتقدند ترکیبات موجود در پای سبز از ایجاد سنگ کلیه جلوگیزی می کنند. سنگ کلیه مشکلی است که بین ۵ درصد مردم جهان رواج دارد. کلیه ها زمانی سنگ تولید می کنند که غلظت مواد معدنی از قبیل کلسیم در مجاری ادراری بیشتر از حد مشخصی شود. این املاح کم کم به صورت انبوه کنار هم جمع می شوند و بلورهای سنگ را تولید می کنند. تشکیل این سنگ ها معمولا دردناک است. بیشتر سنگ های کلیه دارای کلسیم هستند و کلسیم اگزالات شایع ترین سنگ کلیه میان مردم است. محققان چینی دریافته اند مواد موجود در چای سبز با کلسیم گزالات وارد واکنش شده و ساختمان شیمیایی آن را تغییر می دهند، به این ترتیب مولکول های کلسیم اگزالات نمی تواندد با هم پیوند برقرار کنند و به صورت انبوه دربیایند و سنگ تشکیل دهند. سنگ های کوچک بدون ایجاد درد از مجاری ادراری دفع می شوند.
اگزالیک اسید و سنگ کلیه
مطالعاتی که در مورد افراد سالم انجام شده، این نتیجه را در پی داشته اند که در مورد تمامی خوراکی ها افزایش اگزالات مادع غذایی باعث افزایش دفع اگزالات نمی شود. تنها هشت ماده غذیی سبب افزایش دفع ادراری اگزالات می شوند. این مواد غذایی عبارت اند از: اسفناج، ریواس، چغندر، آجیل، شکلات، چای، سبوس گندم و توت فرنگی. به طور طبیعی مقدار اسید اگزالیک دفع شده در ادرار، نباید بیشتر از ۴۰ -۱۰میلی گرم در روز باشد. تنها ۱۰ درصد این میزان از رژیم غذایی حاصل می شود و بقیه آن، حاصل سوخت و ساز داخلی بدن است. اختلالات گوارشی توام یا سوء جذب، معمول ترین علت افزایش دفع ادراری اگزالات هستند. یک اختلال ژنتیکی نادر نیز باعث افزایش اگزالات در ادرار می شود که در نتیجه آن سنگ های اگزالات کلسیم، عود کننده می شود.
گوشت خواری یا گیاه خواری؟
رژیم غذایی پر پروتئین سبب افزایش دفع کلسیم، اگزالات و اورات می شود. مصرف زیاد پروتئین حیوانی دفع کلسیم را از ادرار افزایش می دهد، بنابراین برخی پزشکان به افراد مستعد ابتلا به سنگ های کلیه رژیم های گیاهی را توصیه می کنند.
====== ====== ====== ====== ====== ====== ====== ====== ====== ======
بمنظور دسترسی سریع تر به مطالب دلخواه خود، پرشین طب را از طریق لینک زیر در اینستاگرام دنبال کنید:
