مقاله ای کوتاه در خصوص پرولاکتینوما

تومورهای غیر سرطانی می تواند در هر جای بدن شکل گیرد . یکی از این تومور ها ممکن است در غده هیپوفیر مغز رشد کرده باشد که اصطلاحا به آن پرولاکتینوما گفته می شود . با افزایش این هورمون در مغز ممکن است هورمون های جنسی کاهش یابند . این هورمون ها در زنان با نام استروژن و در مردان با نام تستوسترون شناخته می شوند . این تومور غیر سرطانی هر چند زندگی فرد مبتلا شده را به خطر نمی اندازد اما باعث می شود فرد از لحاظ بینایی آسیب ببیند و حتی قدرت باروری خود را از دست بدهد . خوشبختانه می توان این تومور و بیماری را با دارو درمان کرد. در این پست اطلاعات بیشتری در خصوص پرولاکتینوما به شما داده خواهد شد.

نشانه ها
در برخی موارد ممکن است پرولاکتینوما بدون هیچ علامت و نشانه قابل توجهی باشد . علائم معمولا زمانی بروز می کنند که سطح پرولاکتین خون بالا رفته و یا تومور به اندازه ای بزرگ شده باشد که به بافت های اطراف خود فشار وارد کند. از طرفی به علت اینکه افزایش سطح پرولاکتین خون عملکرد سیستم تناسلی را مختل می کند  (هیپوگونادیسم )، برخی از علائم پرولاکتینوما وابسته به جنس بوده و در زنان  و مردان  متفاوت است .

در زنان :

•    قاعدگی نامنظم و غیر طبیعی (کم یا زیاد ) و یا قطع قاعدگی .

•    خروج شیر از نوک سینه زمانی که در دوران بارداری و یا شیردهی نیستید .

•    فعالیت جنسی دردناک به علت مرطوب نبودن واژن .

در مردان :

•     عدم  امکان نعوظ .

•    کاهش موی بدن .

•    سینه های بزرگ و غیر نرمال (gynecomastia).

•    کاهش تراکم استخوانی .

•    کم کاری هیپوفیز(hypopituitarism)،  به علت فشار های ناشی از وجود تومور .

•    کاهش تمایل جنسی .

•    سردرد .

•    اختلالات بینایی .

•    ناباروری .

معمولا خانم ها به علت به وجود آمدن اختلالات و یا قطع قاعدگی، زودتر از آقایان متوجه علائم و نشانه های پرولاکتینوما می شوند. به همین علت آقایان زمانی به وجود تومور پی می برند که سایز آن بسیار بزرگ شده و نشانه هایی همچون اختلال بینایی و سردرد بروز کرده است .

علت
پرولاکتینوما توموری است که در غده هیپوفیز رشد می کند. دلیل بوجود آمدن این تومور هنوز نامشخص است . غده هیپوفیز، غده لوبیا شکل کوچکی است که در قاعده مغز شما قرار دارد. با موجود اندازه کوچک آن، غده هیپوفیز تقریبا در عملکرد تمامی بخش های بدن تاثیرگذار است و هورمون های مترشحه از آن  همچون هورمون پرولاکتین، در تنظیم فعالیت های مهم بدن  مانند رشد، تنظیم فشار خون و تولید مثل نقش اساسی دارند . از جمله دلایل افزایش تولید پرولاکتین، می توان مصرف برخی داروها، نوع دیگری از تومور هیپوفیز، کاهش فعالیت غدد تیروئید ،جراحت در سینه، بارداری و شیردهی را نام برد .

عوامل خطر
در بیشتر موارد پرولاکتینوما در سنین بین ۵۰-۲۰ سالگی  اتفاق می افتد و به ندرت در کودکان بروز می کند. از طرفی به وجود آمدن تومور هیپوفیز در زنان بسیار شایع تر از مردان است .

عوارض
عوارض پرولاکتینوما عبارتند از  :
•    از دست دادن بینایی : پرولاکتینوما ممکن است آنقدر بزرگ شود که اعصاب بینایی را تحت فشار قرارداده و بینایی را مختل کند .
•    کاهش عملکرد غده هیپوفیز . بزرگ شدن پرولاکتینوما سبب فشار آوردن به غده هیپوفیز شده  و این امر سبب عدم کفایت عملکرد هیپوفیز در کنترل هورمون های دیگر می شود. در نهایت این شرایط منجر به هیپوتیروئیدی ، نارسایی آدرنال و کمبود هورمون رشد می شود.
•    پوکی استخوان : افزایش هورمون پرولاکتین سبب کاهش تولید هورمون های استروژن و تستوسترون می شود که می تواند در نهایت منجر به کاهش توده استخوانی و استئوپروز شود .
•    عوارض بارداری . طی یک بارداری نرمال غده هیپوفیز بزرگ شده و تولید پرولاکتین افزایش می یابد .
خانمی که به پرولاکتینوما دچار بوده و سپس باردار شود ممکن است با رشد بیش از حد غده هیپوفیز روبه رو شده و علائم مربوط به آن، همچون سردرد و اختلال بینایی را تجربه کند .
اگر شما دچار پرولاکتینوما هستید و قصد باردار شدن دارید و یا اخیرا باردار شده اید، درباره شرایط پیش آمده با پزشک خود مشاوره کنید زیرا در این شرایط تحت نظر بودن و درمان ضروری است .

آزمایش های تشخیصی

در صورتی که علائم و نشانه های پرولاکتینوما در شما مشاهده شود، پزشک ممکن است انجام آزمایشات زیر را پیشنهاد کند :
•    آزمایش خون . در صورت وجود تومور هیپوفیز غلظت پرولاکتین در خون بالا خواهد رفت . همین طور تست خون تغییرات در غلظت دیگر هورمون های کنترل شونده توسط هیپوفیزرا نشان خواهد داد . از زنان تست بارداری نیز به عمل خواهد آمد .
•    تصویر برداری از مغز .به وسیله اسکن MRIمی توان وجود تومور در هیپوفیز را به سادگی مشاهده کرد .
•    تست بینایی . این تست مشخص میکند که آیا فشار حاصل از وجود تومور به اندازه ای بوده است که بینایی و دید محیطی شما را دچار اختلال کند یا نه .
پزشک ممکن است برای انجام بررسی های بیشتر شما را به پزشک متخصص غدد ارجاع دهد .

درمان دارویی
مهمترین  اهداف از درمان پرولاکتینوما عبارتند از:

•    تولید پرولاکتین در حد نرمال .

•    بازگرداندن عملکرد غده هیپوفیز به حالت نرمال .

•    متوقف نمودن ترشح شیر .

•    کاهش سایز غده هیپوفیز .

•    برطرف کردن هر گونه علائم و عوارض ناشی از وجود تومور، از جمله سردرد و مشکلات بینایی .

معالجه پرولاکتینوما شامل دو درمان اصلی دارودرمانی  و جراحی به شرح زیر می باشد :

دارو درمانی

داروهای خوراکی معمولا قادر به کاهش تولید پرولاکتین و برطرف نمودن علائم هستند.  همچنین ممکن است داروها سبب کوچک شدن تومور شوند.  به هر حال معمولا دارودرمانی در طولانی مدت ضروری است.
پزشکان معمولا از داروهایی که به عنوان آگونیست های دوپامین شناخته شده اند برای درمان پرولاکتینوما استفاده می کنند. این داروها معمولا تاثیراتی شبیه به دوپامین دارند ،ماده شیمیایی موجود در مغز که معمولا تولید پرولاکتین را کنترل می کند ،ولی ماندگاری این داروها بسیار بیشتر و تاثیر آنها بسیار قوی تر از دوپامین است. از داروهایی که معمولا بیشتر تجویز می شود می توان بروموکریپتین (پارلودل) و کابرگولین را نام برد.  این داروها تولید پرولاکتین را کاهش داده و در بیشتر افراد سبب کاهش سایز تومور می شوند .

دارو درمانی و بارداری
برای زنانی که تمایل به حفظ قدرت باروری خود دارند، بروموکریپتین تجویز خواهد شد . احتمالا پزشک شما توصیه می کند تا مصرف بروموکریپتین و یا کابرگولین را در طی دوران بارداری قطع کنید. البته این داروها برای دوران بارداری نیز بی خطر شناخته شده اند ولی با این وجود احتمالا پزشک مصرف آن را به حداقل ممکن  می رساند .
البته در صورتی که اندازه تومور شما بسیار بزرگ باشد، پزشک برای جلوگیری ار بروز دیگر عوارض پرولاکتینوما، ادامه مصرف داروها را پیشنهاد خواهد کرد. اگر شما مبتلا به پرولاکتینوما هستید و  قصد باردار شدن دارید، بهتر است قبل از آن با پزشک خود مشورت نمایید .

عوارض جانبی داروها
معمولا مصرف اینگونه داروها سبب سرگیجه، حالت تهوع و تنگی نفس (تنفس سخت از راه بینی) می شود. البته اگر پزشک تجویز این داورها را با دوزهای پایین تر شروع کرده و کم کم به مقدار مصرف آن بیافزاید، عوارض جانبی این گونه داروها کاهش خواهد یافت. به ندرت مصرف کابرگولین با آسیب دریچه قلبی در ارتباط بوده است. در صورتی که پس از مصرف داورها اندازه تومور کاهش یافته و سطح پرولاکتین در حد نرمال حفظ شود، ممکن است نهایتا بتوانید مصرف داروها را قطع کنید .

جراحی
جراحی در مواردی پیشنهاد می شود که دارودرمانی موثر نبوده و مصرف داروی بیشتر برای فرد ممکن نباشد . همچنان ممکن است ، آزاد سازی اعصاب بینایی از فشار تومور ضروری باشد . نوع جراحی بستگی به اندازه و گستردگی تومور دارد :
•    ﺗﺮاﻧﺲاﺳﻔﻨﻮﺋﯿﺪال (transsphenoidal) : در بیشتر افرادی که به جراحی نیازمند هستند از این روش استفاده می شود. در این روش تومور به طور کلی از کانال بینی خارج می شود .
•     Transcranial. جراحی ترنس فنوایدال برای برخی تومور های بزرگ و یا تومور هایی که به بافت مغز نزدیک شده اند مناسب نمی باشد . در این صورت شما به جراحی ترنس کرانیال که به کرانیوتومی نیز معروف است نیازمند خواهید بود . در این روش جراحان از سمت بالای جمجمه به مغز دسترسی پیدا می کنند  .
نتیجه حاصل از جراحی به سایز تومور، محل قرارگیری آن و سطح پرولاکتین قبل از عمل جراحی بستگی دارد. هر چقدر سطح پرولاکتین قبل از جراحی بالاتر بوده باشد، احتمال بازگشت پرولاکتین به سطح نرمال پس از جراحی کمتر است. در تومور های کوچک جراحی یک روش خوب برای بازگرداندن  تولید پرولاکتین به حالت نرمال می باشد.  به هر حال در بسیاری از موارد تومور هیپوفیز ۵ سال بعد از جراحی دوباره به وجود خواهد آمد. در مواردی که تومور بسیار بزرگ بوده و جراح فقط بخشی از آن را برداشته باشد، دارو درمانی پس از جراحی می تواند تولید پرولاکتین را به سطح نرمال بازگرداند .

رادیوتراپی
برای بیمارانی که دارو درمانی در مورد آنها بی اثر بوده و نیز شرایط مناسبی برای انجام عمل جراحی ندارند، رادیو تراپی انتخاب مناسبی خواهد بود.

منبع : pezeshketo